Dokucza Ci afta? Domowe sposoby na afty.

Afty to małe owrzodzenia pojawiające się na błonie śluzowej jamy ustnej. Jej umiejscowienie to głównie boczne powierzchnie języka, policzków oraz podniebienia miękkiego. Afta jest bolesną i niestety dość powszechną zmianą. Może powstawać samoistnie lub w związku z innymi chorobami. Jak walczyć z aftami i czy mamy w tej bitwie szansę na zwycięstwo?

Czym jest afta?

Afty są jednymi z najczęściej i najpowszechniej występujących zmian na błonie śluzowej jamy ustnej. Większość z nas choć raz miała do czynienia z tym nieprzyjemnym i bolesnym schorzeniem. Afta najczęściej pojawia się na bocznej powierzchni języka, dnie jamy ustnej, policzkach, podniebieniu miękkim oraz łukach gardłowych. Pierwszym objawem nadchodzącej afty jest uczucie szczypania, pieczenia lub drętwienia na błonie śluzowej. Po ok. 48h możemy spodziewać się powstania w tym miejscu małych, białych plamek, kraterów które w rzeczywistości są nadżerkami. Dochodzi wówczas do niewielkiej utraty powierzchownej warstwy nabłonka błony śluzowej i pojawia się ból.

Afty dzielimy głównie ze względu na rozmiar oraz ilość.

• Afty Mikulicza – małe zmiany nieprzekraczające 0,5–1 cm afty, które goją się w przeciągu 7-14 dni bez pozostawienia blizn. Są najpowszechniejsze i stanowią około 80 % przypadków powstawania aft.
• Duże afty Suttona – nadżerki o wielkości przekraczającej 1 cm, ich pojawieniu się towarzyszy silny ból, a nawet objawy ogólne w postaci gorączki oraz powiększenia okolicznych węzłów chłonnych. Do wygojenia tych zmian dochodzi w okresie dłuższym niż 14 dni, a ubytek błony śluzowej jest na tyle duży, że powstają po nich blizny. Spotykane są u 10% pacjentów uskarżających się na aftozę nawrotową.
• Afty opryszczkopodobne – niewielkie afty (1-2 mm) zgrupowane w kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt zmian pojawiające się w kilkumilimetrowej odległości od siebie. Mają specyficzny wygląd białych zmian aftowych, które otacza zaczerwieniona, zapalnie zmieniona błona śluzowa. Pojawiają się najczęściej w 3. dekadzie życia, częściej u kobiet niż u mężczyzn. Mają tendencję do nawrotów w okresie krótszym niż jeden miesiąc. Są widoczne na błonie śluzowej przez około 7-21 dni, a następnie goją się bez pozostawiania blizn. Mogą występować na całej powierzchni jamy ustnej, jednak najczęściej są to dziąsła oraz podniebienie.

Skąd biorą się afty?

Przyczyna powstawania aft cały czas nie jest dokładnie wyjaśniona. Jedyna kwestia, która do tej pory jest podparta badaniami naukowymi to fakt, że takie zmiany częściej pojawiają się u pacjentów z brakami odporności (np. zakażenie wirusem HIV lub pacjenci przygotowywani do przeszczepów z farmakologicznie obniżoną odpornością organizmu). Jednak w tych przypadkach są to większe zmiany o poważnym i bardzo dokuczliwym przebiegu. Dowiedziono także, że o występowaniu aft decyduje defekt limfocytów T, które są komórkami naszego układu odpornościowego i w normalnym warunkach są odpowiedzialne za reakcję organizmu w przypadku pojawienia się drobnoustrojów. Według statystyk te bolesne, małe plamki częściej pojawiają się u osób z wysokim statusem społecznym, które są narażone na duży stres. Czynnik wysokiego napięcia psychicznego w tym przypadku odgrywa tutaj znaczącą rolę, ale duży wpływ na powstawanie aft przypisuje się także uwarunkowaniom genetycznym i obciążeniom dziedzicznym – u 45% chorych opisano rodzinnie dziedziczone występowanie aft.

Afty przyczyny

• uszkodzenia mechaniczne (przygryzienia, urazy spowodowane główką szczoteczki do zębów),
• uraz spowodowany nieprawidłowo wykonanymi uzupełnieniami protetycznymi, posiadającymi ostre brzegi i krawędzie,
• drażnienie błony śluzowej przez ułamaną koronę zęba lub nawisające, ostre wypełnienie, a także przez ciała obce wprowadzane do ust np. gryzienie ołówka lub długopisu,
• zakażenia grzybicze oraz bakteryjne jamy ustnej,
• niedobory pokarmowe – najczęściej brak witaminy B12, żelaza i kwasu foliowego,
• alergie oraz nietolerancje niektórych pokarmów mogą manifestować się w postaci aft w jamie ustnej,
• zakażenia pasożytnicze, np. tasiemiec oraz wirusowe np. wirus opryszczki,
• zaburzenia hormonalne u kobiet, zmieniające się fazy cyklu menstruacyjnego oraz stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych,
• zmniejszone wydzielanie śliny tzw. kserostomia,
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
• stany zapalne miazgi zęba, liczne ubytki próchnicowe,
• zaburzenia flory bakteryjnej jamy ustnej.

Domowe sposoby na afty

Jeśli zauważymy, a raczej dotkliwie poczujemy obecność afty w jamie ustnej, warto nasze „leczenie” rozpocząć od modyfikacji codziennej diety.

Odpowiednia dieta

Należy zrezygnować z pokarmów ostrych, nadmiernie kwaśnych lub słonych. Unikniemy wówczas dodatkowych podrażnień, już i tak obolałej w miejscu pojawienia się afty błony śluzowej.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku alkoholu i tutaj chyba nie muszę tłumaczyć dlaczego. Spożywanie wymienionych przeze mnie produktów podczas gdy mamy aftę działa trochę jak wysypywanie kwasku cytrynowego lub soli na rozciętą dłoń. Próbowaliście?

Temperatura posiłków

Kolejną sprawą jest temperatura spożywanych posiłków. Warto aby podczas gojenia się afty zmniejszyć ich temperaturę. Powód? Dokładnie taki sam jak w przypadku kwaśnych, pikantnych czy słonych pokarmów, czyli unikanie dodatkowego podrażnienia miejsca pojawienia sę afty.
Co jeszcze w kwestii diety? Do codziennego jadłospisu powinniśmy wprowadzić produkty bogate w witaminy A, B, E oraz żelazo i kwas foliowy. Znajdziemy je między innymi w pomidorach, jogurtach, wyrobach na bazie drożdży, szpinaku czy czerwonym mięsie. Do produktów najczęściej powodujących powstawanie aft należą natomiast: kawa, herbata, kakao, cytrusy, brokuły i orzechy.

Preparaty

Aby pomóc sobie szybciej (przynajmniej teoretycznie) wygoić aftę możecie płukać jamę ustną naparami rumianku, szałwii lub miłorzębu japońskiego, lub łagodzącymi, płynami do płukania jamy ustnej, np. L’Angelica. Po konsultacji z lekarzem dentystą możecie również stosować płukanki zawierające chlorheksydynę, np. Eludril. W tym przypadku należy jednak pamiętać, by nie przekraczać okresu 2 tygodni (po tym czasie chlorheksydyna, może spowodować przebarwienia zębów). Jeśli zmiany aftowe nawracają lub są szczególnie bolesne zgłoście się do lekarza stomatologa, który w tym przypadku może miejscowo zastosować preparaty znieczulające, ściągające oraz przeciwzapalane, np. kortykosterydy lub zalecić stosowanie maści przyspieszającej gojenie, np. Elugel. Gdy natomiast u pacjenta występują rozległe afty, którym towarzyszą objawy ogólne, lekarz zleca wykonanie podstawowych badań krwi, czyli tzw. morfologii. Celem badania jest wykrycie niedoborów np. żelaza lub witaminy B12. Przy bardzo ciężkim przebiegu choroby i niekorzystnych wynikach badań krwi, do terapii wykorzystuje się leki sterydowe działające ogólnoustrojowo. W trudno gojących się zmianach lub w miejscach szczególnie narażonych na uraz należy zastosować biostymulację laserową, która przyspieszy gojenie oraz wzmocni nabłonek jamy ustnej.

Ania poleca 

Jako osoba, której temat aft jest baaardzo dobrze znany mogę Wam powiedzieć, że nie znalazłam jeszcze preparatu, który spowodowałby natychmiastowe wygojenie zmiany. Niestety bardzo często jest tak, że gdy afta pojawi się już w naszej jamie ustnej jedyną rzeczą, którą możemy zrobić jest po prostu łagodzenie bólu i unikanie pokarmów, o których pisałam wcześniej. Jeśli jednak zauważyliście u siebie tendencję do nawracających aft skupcie się również na profilaktyce i właściwej higienie jamy ustnej. W tym przypadku polecam artykuły zawierające naturalne enzymy. Ich przykładem jest linia Oral7 Moisturising, którą przetestowałam na sobie i która w moim przypadku sprawdziła się bardzo dobrze. Produkty są łagodne w smaku, nawilżają błony śluzowe i pomagają w utrzymaniu odpowiedniej gospodarki bakteryjnej w jamie ustnej. Dodatkowo pasta do zębów nie zawiera SLSu, który działa drażniąco i sam w sobie może wpływać na powstawanie aft.

Na koniec jeszcze jedna istotna sprawa. Po zaleczeniu każdej zmiany w jamie ustnej (afty, pleśniawki), stanu zapalnego lub po przebytej chorobie (np. angina) szczoteczkę do zębów wymieniamy na nową. Wiecie dlaczego, prawda?