Skład pasty do zębów, czyli co w tubce piszczy! Co nam szkodzi, a co pomaga zachować zdrowy uśmiech

Większość z nas, czytając skład pasty do zębów, odnosi wrażenie, jakby właśnie mieli przed oczami starożytne hieroglify, z których ni w ząb, nie da się nic zrozumieć. Co zazwyczaj widzimy w tabelce zatytułowanej „Skład”? Nazwy, które strach wypowiadać na głos, żeby nie połamać przypadkiem przy tym języka. Dziwne cyfry i oznaczenia, które sprawiają, że nadal o preparacie wiemy tyle, co nic, ewentualnie tyle, ile producent wypisał nam pięknymi, kolorowymi literami w centralnym punkcie opakowania. Niestety piękne obietnice producentów, umieszczone na opakowaniu, czasem nie mają odzwierciedlenia w składzie produktu.

I właśnie dlatego, postanowiłam napisać kilka słów o tym, co w tubce siedzi. Mam nadzieję, że ten wpis pomoże Wam w byciu świadomymi konsumentami i ułatwi wybór past do zębów.

Składniki pasty do zębów, czyli co w tubce piszczy!

Główne grupy składników oraz przykłady tego typu substancji w pastach do zębów

Środki ścierne i polerujące stanowią 25-60% masy produktu. Decydują o skuteczności pasty do zębów w zakresie czyszczenia, usuwania osadów i płytki nazębnej. Uznaje się, że kształt cząsteczek powinien być jak najbardziej zbliżony do kulistego i nie przekraczać wielkości 10 mikrometrów. Miarą ścieralności past do zębów są współczynniki RDA (Radioactiv Dentine Abrasion) oraz REA (Radioactive Enamel Abrasion). Przykłady substancji ściernych:

• węglan wapnia (Calcium Carbonate) – czyli pospolita kreda,
• uwodniona krzemionka (Hydrated Silica),
• wodorotlenek wapnia (Calcium Hydroxide),
• wodorotlenek magnezu (Magnesii Hydroxidum),
• polimetakrylan,
• hydroksyapatyt (Hydroxyapatite) – poza właściwościami ściernymi hydroksyapatyt świetnie sprawdza się jako substancja odbudowująca i remineralizująca. Jest głównym składnikiem zębów (stanowi do 90% szkliwa i do 70% zębiny). Uszczelnia szkliwo chroniąc je tym samym przed próchnicą, a także poprzez wbudowywanie się w mikropęknięcia pomaga w znoszeniu nadwrażliwości. Jest substancją w pełni bezpieczną i stanowi świetna alternatywę dla fluoru.

Środki pieniące (środki powierzchniowo czynne popularnie nazywane detergentami) stanowią około 2% masy produktu. Odpowiedzialne są za wytwarzanie piany, dzięki czemu nadają paście do zębów właściwości myjące. Są substancjami bezsmakowymi i bezzapachowymi, niestety niektóre z nich wykazują właściwości drażniące i mogą również uczulać. Środki pieniące w pastach to najczęściej:

• SLS – laurylosiarczan sodu (Sodium Lauryl Sulfate) oraz SLES – (Sodium Laureth Sulfate), są to jedne z najgorszych spieniaczy, syntetyczne (i tanie, przez co tak popularne), wykazują najwięcej „skutków ubocznych” dlatego najlepiej ich unikać. Ciekawostką jest jednak, że popularny w pastach triklosan może ograniczać drażniące działanie SLSu,
• betaina kokamidopropylowa – CAPB (Cocamidopropyl Betaine), zdecydowanie delikatniejsza substancja, pozyskiwana z naturalnych surowców (oleju kokosowego i betainy). Poza spienianiem, wykazuje również właściwości przeciwbakteryjne,
• mirystoilosarkozynian sodu (Sodium Myristoyl Sarcosinate),
• steareth-30 (Alkolhol stearylowy oksyetylenowany 30 molami tlenku etylenu).

Środki zapobiegające wysychaniu, formujące konsystencję pasty to od 10 do 30% masy produktu. Utrzymują właściwą konsystencję pasty, a także zapobiegają jej wysychaniu. Środki zapobiegające wysychaniu pasty do zębów to:

• hydroksyethylo celuloza (hydroxyethylcellulose) – zagęstnik, zwiększa lepkość pasty,
• gliceryna (Glycerin) – alkohol cukrowy, wchłania wodę z powietrza dzięki czemu zapobiega wysychaniu pasty, substancja ma swoich przeciwników, głównie ze względu na to, że zdaniem niektórych zbyt mocno „oblepia” zęby uniemożliwiając remineralizujące działanie śliny,
• guma celulozowa (Cellulose Gum),
• sorbitol – alkohol heksahydroksylowy o słodkim smaku, wytwarzany z glukozy, poprawia kleistość pasty oraz utrzymuje jej wilgotność,
• karbomer (Carbomer) – wykazuje niską toksyczność,
• karagen (E407, Carrageenan) – uznawany jest za substancję szkodliwą, łączony między innymi z nowotworami przewodu pokarmowego (lepiej go omijać),
• agar (Agar) – nieszkodliwy,
• alginiany (alginian sodu E401, alginian potasu E402, alginian amonu E402 i alginian wapnia E403),
• guma ksantanowa (E415, Gummi Xanthani) – uważana za substancję nieszkodliwą.

Środki konserwujące, hamują rozwój drobnoustrojów, utrzymują pastę w dobrej jakości. Do środków konserwujących zaliczamy:

• parabeny (Methylparaben, Propylparaben),
• biguanid polyaminopropylu (Polyaminopropyl Biguanide),
• fenoksyetanol (Phenoxyethanol) – bardzo powszechny konserwant, którego dopuszczalne maksymalne stężenie w produkcie wynosi 1%, w nadmiarze powoduje zaburzenia układu rozrodczego oraz zaburzenia rozwoju,
• octan tokoferolu (Tocopheryl acetate) – pochodna witaminy E,
• alkohol benzylowy (Benzyl Alcohol) – jego stosowanie jest dopuszczalne w ograniczonych ilościach (1%), może powodować podrażnienia oraz być toksyczny dla wątroby i układu nerwowego,
• sól kwasu benzoesowego (Sodium Benzoate) – maksymalne stężenie 0,5% czystego kwasu benzoesowego, w większych ilościach substancja może być toksyczna.

Substancje słodzące, które poprawiają smak pasty to:

• sacharyna (Saccharin) – jest substancją sztuczną, 400-500 razy słodszą od cukru, niestety wg kanadyjskich badań może powodować nowotwory (uściślając: badania wykazały, że nadmierne spożycie sacharyny przez szczury płci męskiej zwiększało ryzyko wystąpienia raka pęcherza, najnowsze badania dowodzą jednak, że odpowiedzialny jest za to mechanizm, który nie występuje u ludzi … niesmak jednak zostaje),
• sacharynian sodu (Sodium Saccharin),
• izomalt (Isomalt) – uważany za substancję bezpieczną, nadmiernie spożywany może wywoływać efekt przeczyszczający,
• ksylitol (Xylitol) – naturalny słodzik z kory i drzewa brzozy, poza właściwościami słodzącymi wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwpróchnicze, wyrównuje również ph w jamie ustnej i jest bardzo dobrą, a przede wszystkim zdrowszą alternatywą dla fluoru,
• sorbitol (Sorbitol) – o sorbitolu wspominałam już wyżej, przy substancjach zapobiegających wysuszaniu past,
• sukraloza (Sucralose) – substancja sama w sobie uważana jest za bezpieczną, jednak rozkłada się na chloroglukozę i chlorofruktozę, które w większych ilościach są związkami toksycznymi dla ludzkiego organizmu.

Aromaty to kolejne, bardzo popularne składniki pasty do zębów, które wpływają na smak i zapach pasty. Aromaty to:

• aromaty (Aroma),
• limonen (Limonene) – organiczny związek odpowiedzialny za zapach cytryn,

Barwniki, to składniki, które nadają kolor paście do zębów. Barwniki używane w pastach to najczęściej:

• tlenek tytanu (Titanium Dioxide, CI 77891) – biały,
• błękit brylantowy (CI 42090) – zielonkawo-niebieski, może wywoływać reakcje alergiczne, katar sienny, pokrzywkę, dlatego najlepiej go unikać,
• biksyna (CI 75120) – pomarańczowy.

Zioła i wyciągi roślinne to bardzo cenione składniki pasta do zębów, które stosowane są jako substancje pomocnicze, wpływające na zdrowie całej jamy ustnej. Obecnie coraz częściej producenci past do zębów sięgają po naturalne ekstrakty roślinne co znacznie zwiększa jakość formy pasty i jej działania. Najpopularniejsze składniki roślinne stosowane w pastach do zębów to:

• szałwia (salvia) – działa przeciwzapalnie, ściągająco, antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo; świetnie tonizuje i hamuje krwawienia, ponadto wykazuje właściwości przeciwbólowe,
• rumianek (Chamomilla recutita) – łagodzi stany zapalne, działa przeciwbakteryjnie i przeciw grzybiczno, stosowany najczęściej w pastach zalecanych przy problemach z dziąsłami,
• tymianek (Thymus) –działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie, a także odświeżająco i oczyszczająco,
• mięta (Mentha) – orzeźwia i tonizuje, działa odświeżająco i dezynfekująco,
• bazylia (Basilicum) – odświeża, wykazuje właściwości kojące i ściągające,
• jałowiec (Juniperus communis) – działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie,
• rozmaryn (Rosmarinus) – ma właściwości antyseptyczne, oczyszczające i odświeżające,
• goździki (Caryophyllus) – uśmierzają bóle zębów, działają antybakteryjnie, antywirusowo i przeciwzapalnie,
• jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) –wykazuje dobroczynne działanie w stanach zapalnych przyzębia, hamuje rozwój bakterii, działa immunostymulacyjnie, wzmacniająco,
• porost islandzki (Crtraria Islandica) – działa antybakteryjnie (naturalny antybiotyk), przeciwzapalnie, wzmacniająco, a także skutecznie usuwa płytkę nazębną dzięki czemu przywraca naturalną biel zębów,
• nagietek (Calendula Officinalis) – dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, przeciwgrzybicznym, antybakteryjnym i antywirusowym stosowany jest w pastach mających zapobiegać zapaleniom dziąseł, działa również przeciwbólowo,
• melisa (Melissa Officinalis) – hamuje rozwój bakterii powodujących zapalenie dziąseł, łagodzi i koi stany zapalne, tonizuje i hamuje krwawienia dziąseł,
• eukaliptus (Eucalyptus) – działa bakteriobójczo, antyseptycznie i odświeżająco,
• lukrecja (Glycyrrhiza Glaba) – wykazuje właściwości przeciwpróchnicze, hamuje rozwój drobnoustrojów powodujących choroby dziąseł,
• arnika (Arnica) – idealna na problemy z dziąsłami, działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo, pomaga w leczeniu stanów zapalnych, jest skuteczna w walce z aftami,
• mirra (Commiphora myrrha) – zmniejsza krwawienia z dziąseł, działa przeciwzapalnie, odkażająco i przeciwbólowo.

Związku fluoru to składniki past do zębów, które wzmacniają oraz chronią zęby przed negatywnym działaniem baterii i kwasów na szkliwo. Stosowanie związków fluoru w pastach do zębów, stało się ostatnio dość dyskusyjne. Głównym tego powodem jest historia fluoru, jego właściwości psychoaktywne oraz działania niepożądane (stosowany w nadmiarze może doprowadzić do odwapnienia kości, osteoporozy, fluorozy, przedwczesnego starzenia się tkanek i wielu innych schorzeń).

Jednak, wbrew wielu negatywnym wypowiedziom na temat fluoru w pastach do zębów, zdaniem specjalistów z dziedziny zdrowia i higieny jamy ustnej, składnik ten jest niezbędny dla zdrowia zębów. Ilość fluoru jaka jest stosowania w pastach do zębów, nie wpływa negatywnie na zdrowie naszego organizmu. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, zalecana ilość fluoru w pastach do zębów dla dzieci poniżej 6 roku życia, to 1000ppm fluoru, a dla dzieci powyżej 6 lat oraz dorosłych wynosi 1450ppm.

Obecnie związki stosowane w pastach do zębów to:

• fluorek sodu (Sodium Fluoride),
• fluorek cyny (Stannous Fluoride),
• aminofluorek I generacji (Olaflur),
• aminofluorek II generacji (Fluorinol).

Pozostałe substancje poprawiające właściwości oraz decydują o specjalistycznym zastosowaniu past do zębów:

• glinka (Argilla) – najczęściej biała lub zielona, działa antybakteryjnie, świetnie usuwa płytkę nazębną, delikatnie poleruje powierzchnię zębów przywracając im naturalną biel,
• triklosan (Triclosanum) – posiada właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, hamuje odkładanie się płytki nazębnej, a co za tym idzie również tworzenie kamienia nazębnego, stosowany szczególnie w zapaleniach dziąseł oraz u osób z dużą tendencją do szybkiego powstawania kamienia nazębnego. Jeśli chodzi o reakcję z innymi składnikami past, triklosan może łagodzić drażniące działanie SLS. Niestety w wielu źródłach opisywany jest jako substancja szkodliwa, mająca wpływ na szybszy rozwój komórek nowotworowych, ponadto zdaniem naukowców może powodować m.in. zakłócenie funkcji mięśnia sercowego, hipotermię, a także przyczyniać się do niewłaściwej produkcji hormonów tarczycy. Jego zalecanie stężenie w przypadku produktów kosmetycznych to 0,3%, natomiast występując w stężeniu powyżej 0,0025% musi być oznaczona jako „Niebezpieczna dla środowiska”. Na triklosan powinny szczególnie uważać kobiety w ciąży (może zaburzać działanie enzymów odgrywających ważną rolę podczas ciąży) oraz karmiące piersią (substancja gromadzi się w organizmie i może zostać przekazania dziecku wraz z mlekiem),
• chlorheksydyna (Chlorhexidini) – substancja przeciwzapalna, przeciwgrzybicza i przeciwbakteryjna, utrzymuje się w ustach do 24 godzin, szczególnie polecana osobom po zabiegach stomatologicznych, w przypadku stanów zapalnych w jamie ustnej, przy krwawiących i podrażnionych dziąsłach. Wchodzi w niekorzystną reakcję z SLSem, monofluoranem sodu, fluorkiem cyny oraz Nystatyną, co powoduje obniżenie jej skuteczności (właśnie dlatego nie powinno się używać płynów z chlorheksydyną bezpośrednio po szczotkowaniu zębów pastą z SLSem). Największym minusem chlorheksydyny jest powodowanie przebarwień na zębach, dlatego też przeznaczona jest raczej do krótkotrwałego stosowania, nie zaleca się również jej używania w przypadku kobiet karmiących piersią.
• prowitamina B5, inaczej D-pantenol (Panthenol) – wzmacnia, nawilża i regeneruje dziąsła,
• kwas hialuronowy (Hyaluronic acid) – odżywia i wzmacnia dziąsła,
• alantoina (Allantoin) – chroni dziąsła przed uszkodzeniami, przyspiesza gojenie oraz działa uśmierzająco, najczęściej pojawia się w pastach ortodontycznych,
• azotan potasu (Potassium nitrate) – stosowany w pastach do zębów wrażliwych, blokuje synapsy pomiędzy komórkami dzięki czemu bodźce zewnętrzne nie docierają do zakończeń nerwowych, skutkuje to łagodzeniem bólu, a także zmniejszenie wrażliwości zębów,
• perlit (Perlite) – pyłek perłowy, bardzo delikatnie poleruje powierzchnię zębów, nie uszkadzając jej, daje efekt rozjaśnienia szkliwa,
• nadtlenek karbamidu i wodoru (Carbamide Peroxide,Hydrogenii Peroxide) – substancje stosowane do wybielania zębów (zarówno w pastach, jak i w żelach do wybielania nakładkowego), ich działanie oparte jest na uwalnianiu cząsteczek tlenu. Podczas wybielania nadtlenek przenika w głąb zębiny i doprowadza do powstania w strukturze bezbarwnych związków, czego efektem jest jaśniejszy odcień zębów. Niestety efektem ubocznym może być uwrażliwienie zębów. Obecnie maksymalne stężenie nadtlenku wodoru dostępne dla Pacjentów wynosi: 0,1% nadtlenku wodoru (10% nadtlenku karbamidu uwalnia 3,5% nadtlenku wodoru). Z uwagi na dość intensywne działanie, past z nadtlenkami powinny unikać kobiety w ciąży.
• papaina (Papain) – naturalny enzym z papai stosowany w pastach wybielających, rozluźnia osad nazębny, działa antybakteryjnie i antyseptycznie.

Oczywiście w składach past do zębów znajdziecie jeszcze wiele innych substancji. Wymienione przeze mnie składniki są (przynajmniej moim zdaniem) najczęściej stosowane w obecnie dostępnych pastach do zębów. Gdyby jednak jakiś składnik wyjątkowo Was zaciekawił, piszcie do nas. W sklepie online www.happydental.pl do opisu każdej pasty dołączamy jej pełny skład, tak aby Kupujący miał świadomość, jaki produkt kupuje. Myślę, że każdy z nas ma prawo wiedzieć co w jego tubce piszczy i być świadomym konsumentem.

Tak wiem, głowa może rozboleć!